Straf in bestuursrecht

Het bestuursrecht omvat een ruim facet aan regelgeving die de relatie tussen de overheid en de burger regelt. Dit gaat zowel over lokale overheden, zoals gemeenten, OCMW’s en provincies, als hogere overheden, zoals de Vlaamse of federale regering en de administraties die hiervan afhangen. Zij kunnen beslissingen nemen die uw leefwereld ingrijpend veranderen. Zo zijn we in het dagelijkse leven dikwijls afhankelijk van een toelating (een vergunning, een machtiging, …) die de overheid ons kan verlenen of weigeren. In sommige gevallen legt de administratie ons bepaalde verplichtingen of zelfs sancties op. De overheid moet in haar handelen steeds bepaalde regels naleven waarvan u de wettigheid kan laten controleren. Ons kantoor is bijzonder gespecialiseerd in deze materie en kan samen met u nagaan of u iets kan ondernemen tegen de overheidsbeslissing waarmee u geconfronteerd wordt.

Zakenrecht en burenhinder

Onteigening / Domeingoederen

Overheidsaanprakelijkheid (rechtsbescherming)

Onderwijsrecht / studievoortgangbetwistingen

Ambtenarenrecht en tuchtrecht

Algemeen bestuursrecht

Gemeentewegen

Dierenbescherming en dierenwelzijn

Politiemaatregelen, administratieve sancties en GAS-boetes

Zakenrecht en burenhinder

Het zakenrecht omvat discussies over het eigendomsrecht, de ligging van perceelsgrenzen, erfdienstbaarheden, recht van opstal, vruchtgebruik, …
Burenhinder maakt hiervan een onderdeel uit. We leven  met zijn allen dicht bij elkaar wat aanleiding kan geven tot hinder en overlast van allerlei aard (geluid, geur, overhangende takken, bladafval, dieren, trillingen, gebruik van constructies …). Wanneer het samenleven op de proef gesteld wordt, kan u beroep doen op ons kantoor dat een ruime expertise inzake heeft en u graag bijstaat om deze twisten pragmatisch aan te pakken.

Meest gestelde vragen

    • De omheining van mijn buurman staat over de perceelsgrens. Mijn buurman betwist dit en stelt bovendien dat de omheining er reeds lang staat. Wat kan ik doen? Wat als de omheining er inderdaad reeds meer dan 30 jaar staat?
    • Een landmeter heeft mijn eigendom opgemeten en paalstenen geplaatst. Mijn buurman betwist de juistheid. Kan dit zomaar?
    • Is de opmeting van onze landmeter tegenstelbaar aan mijn buren?
    • De boom van mijn buurman ontneemt zonlicht op mijn terras. Kan ik de vrederechter verzoeken om de boom te laten rooien?
    • Moet een buur zijn overhangende takken snoeien?
    • Het café aan de overzijde van de straat veroorzaakt voortdurend geluidsoverlast. Welke stappen kunnen wij hiertegen ondernemen?
    • Mijn eigendom ligt ingesloten en geen van de eigenaars van de omliggende percelen willen mij doorgang verlenen. Moet ik zomaar aanvaarden dat mijn eigendom ingesloten ligt?
    • Kan ik een recht van uitweg laten afschaffen?
    • Onze buurman gebruikt onze eigendom om zijn achterliggende gronden te bereiken. Moeten wij dit zomaar dulden?
    • Wij hebben een woning aangekocht waarop kennelijk -zo blijkt na aankoop- een erfdienstbaarheid rust. Is de verkoper gehouden ons te vrijwaren? Wat is de waarde van een algemene exoneratieclausule in de overeenkomst? Kan de notaris aansprakelijk gesteld worden?
    • Is mijn eigendomsrecht absoluut? Mag ik onbeperkt gebruik maken van mijn eigendomsrecht?
    • Kan mijn eigendom verjaren door niet-gebruik gedurende 30 jaar?
    • Wat is een recht van opstal?
    • Kan een erfdienstbaarheid verjaren door onbruik?
    • Hoe wordt een recht van vruchtgebruik gevestigd? Kan ik mijn recht van vruchtgebruik vervreemden? Mag ik een aan mij in vruchtgebruik gegeven onroerend goed verhuren?
    • Kan een vruchtgebruiker de bestemming van het in vruchtgebruik gegeven goed wijzigen?
    • De honden van onze buren blaffen voortdurend. Kunnen wij iets ondernemen tegen deze vorm van geluidsoverlast?

Onteigening / Domeingoederen

Een onteigening is een verregaande en ingrijpende juridische procedure. De overheid neemt daarbij op eenzijdige wijze bezit van onroerende goederen die nodig zijn om werken van openbaar nut of algemeen belang uit te voeren, zoals bijvoorbeeld de aanleg van een autosnelweg.
Concreet betekent een onteigening dat de overheid uw eigendom in bezit neemt, er eigenaar van wordt en dat u in de plaats een vergoeding ontvangt.
Met de term domeingoederen wordt verwezen naar de goederen behorend tot het patrimonium van publiekrechtelijke rechtspersonen zoals de Staat, gemeenschappen, gewesten, provincies, gemeenten, en andere rechtspersonen (zoals OCMW’s, NMBS, …). Domeingoederen worden ingedeeld in openbare en private domeingoederen. Openbare domeingoederen hebben een bijzonder statuut. Ze zijn bestemd tot het gebruik van allen en zijn niet verhandelbaar. Dit maakt dat in de eerste plaats deze goederen ook niet vatbaar zijn voor het vestigen van persoonlijke rechten (bijvoorbeeld huur of zakelijke rechten (bijvoorbeeld opstalrecht, erfpacht) aan particulieren, al bestaan daarop wel uitzonderingen. Het Nieuw Burgerlijk Wetboek dat op 01 september 2021 in werking is getreden, voorziet – in navolging op de rechtspraak – in een uniforme en minder strenge regeling om zakelijke en persoonlijke rechten te vestigen op openbare domeingoederen.

Meest gestelde vragen

    • De gemeente wil een deel van mijn voortuin onteigenen voor de verbreding van de weg. Kan ik mij verzetten?
    • Op welke wijze wordt er invulling gegeven aan het begrip ‘van openbaar nut en algemeen belang’?
    • Wie bepaalt de onteigeningsvergoeding? Hoeveel bedraagt deze? Houdt de onteigeningsvergoeding rekening met recente verbouwingswerken die wij hebben uitgevoerd?
    • Hoe wordt de waarde van mijn woning bepaald in geval van onteigening?
    • Hoelang duurt een gerechtelijke onteigeningsprocedure? Moet ik mijn woning onmiddellijk verlaten?
    • Hoelang mag ik na de onteigening nog verder in mijn woning blijven wonen?
    • De gemeente doet mij een aanbod. Ben ik verplicht dit te aanvaarden of is er ruimte om te onderhandelen?
    • Is de gemeente verplicht mij eerst een minnelijk aanbod te doen?
    • Bij welke instantie stel ik beroep in tegen een onteigeningsbesluit? Welke rechtsgronden kan ik daarvoor aanhalen?
    • Wie draagt de kosten van een onteigeningsprocedure?
    • Wat is een domeinconcessie?
    • Wie is bevoegd voor geschillen inzake de beëindiging van een domeinconcessie? De burgerlijke rechter of de Raad van State?
    • Kan een recht gevestigd op een openbaar domeingoed zomaar eenzijdig door de overheid worden beëindigd of gewijzigd? Heb ik recht op schadevergoeding?

Overheidsaanprakelijkheid (rechtsbescherming)

Ook de overheid (zowel de wetgevende, uitvoerende als rechterlijke macht) kan in het kader van de uitoefening van haar taken een fout maken. Wanneer u daardoor schade lijdt, is de overheid verplicht u te vergoeden. Ook een niet foutief handelen van een overheid kan in bepaalde gevallen aanleiding geven tot het betalen van een schadevergoeding. Het traditionele uitgangsprincipe dat een eigendomsbeperking (bvb. door de oplegging van een last) eigenlijk geen aanleiding geeft tot vergoeding brokkelt steeds meer af door het GBOL-beginsel (beginsel van de gelijkheid van de burgers voor de openbare lasten). Dit beginsel voorziet dat een overheid niet zonder vergoeding beperkingen kan opleggen aan een eigendomsrecht die de last te boven gaat die in het algemeen belang aan een particulier kan worden opgelegd.
Ons kantoor adviseert en begeleidt particulieren in hun zoektocht naar rechtsbescherming.

Meest gestelde vragen

    • Op basis van het stedenbouwkundig uittreksel ging ik ervan uit dat het onroerend goed dat ik heb aangekocht niet bekend stond als risicogrond. Nu blijkt dit toch het geval te zijn en verplicht de OVAM mij om een oriënterend bodemonderzoek uit te voeren. Kan ik de gemeente aanspreken?
    • Wat als het onroerend goed dat ik heb aangekocht toch niet in industriegebied of woongebied gelegen is, zoals per vergissing op de stedenbouwkundige inlichtingen vermeld stond? Wie is dan aansprakelijk voor de minwaarde van die gronden die ik nu niet kan gebruiken waarvoor ik ze aangekocht heb?
    • De overheid ging ten onrechte over tot de intrekking/schorsing van een bepaalde toelating. Kan ik de schade die ik geleden heb ten gevolge van die onwettige overheidsbeslissing verhalen op de overheid?
    • Kan de Raad van State een schadevergoeding wegens herstel van een onwettige overheidsbeslissing toekennen of moet ik daarvoor naar de burgerlijke rechter?
    • Kan ik een beroep doen op het GBOL-beginsel om vergoeding te bekomen wanneer mijn eigendomsrecht door de overheid wordt beperkt? Kan dit in alle omstandigheden of moet er sprake zijn van een onevenredig nadeel?
    • De Raad van State heeft een beslissing van de overheid waardoor ik nadelig werd geraakt nietig verklaard. Is dit voldoende om een fout in hoofde van de overheid te weerhouden? Gelden er ook nog andere voorwaarden om een schadevergoeding te bekomen?
    • Hoe bewijs ik mijn schade? Welke schade wordt vergoed? Oordeelt de burgerlijke rechter op dezelfde wijze als de Raad van State?

Onderwijsrecht / studievoortgangbetwistingen

Het onderwijsrecht is de afgelopen jaren sterk gejuridiseerd. Tegen een heel aantal beslissingen die een schoolbestuur neemt, staat beroep open. Omwille van de zeer korte termijnen en vormvereisten raadpleegt u best tijdig een gespecialiseerd advocaat om u bij te staan.

Meest gestelde vragen

    • Als student ben ik het oneens met een examenbeslissing. Wat kan ik ondernemen?
    • De hogeschool verwijt mij examenfraude te hebben gepleegd en stelt voor om mij voor alle vakken een nul te geven. Kan ik mij laten bijstaan? Hoe kan ik die beslissing aanvechten?
    • Ik word beschuldigd van plagiaat. Wat kan ik ondernemen? Welke sancties riskeer ik?
    • De klassenraad heeft mijn kind niet gedelibereerd en ik vind dit onterecht. Hoe kan ik tegen die beslissing opkomen?

Ambtenarenrecht en tuchtrecht

Ambtenaren moeten een beroepseigen deontologie en plichtenleer respecteren.
Een inbreuk hierop kan aanleiding geven tot een tuchtprocedure, die strikt gereglementeerd wordt in de rechtspositieregeling. Het kan ook zijn dat de feiten waarvoor men u tuchtrechtelijk wil vervolgen een strafrechtelijk ‘label’ dragen, waardoor u naast een tuchtsanctie ook een strafsanctie dreigt op te lopen. Daarnaast kan u in afwachting van een tuchtbeslissing of strafrechtelijke beslissing ook preventief geschorst worden indien dit vereist is in het belang van de dienst. U raadpleegt best een advocaat zodat u uw rechten van in het prille begin kan laten gelden.
Los van inbreuken op de beroepseigen deontologie en plichtenleer, kan het ook zijn dat u een benoeming of bevordering bent misgelopen of dat u een negatieve evaluatie heeft gekregen en dat u hiertegen wenst op te treden. Het kantoor staat u graag bij om u doorheen deze strikte en formalistische procedures, die veelal gepaard gaan met korte termijnen, te leiden.

Meest gestelde vragen

    • In het kader van een bevorderingsprocedure werd ik niet aangewezen voor de vacante positie, mijn collega wel. Kan ik deze beslissing aanvechten?
    • Ik ben omwille van een lopend tuchtonderzoek preventief geschorst. Wat zijn mijn mogelijkheden?
    • Ik werd ontslagen zonder dat de tuchtoverheid mij gehoord heeft. Kan dit zomaar?
    • Kan ik voor dezelfde feiten én een tuchtsanctie én een strafsanctie opgelegd krijgen of geldt het beginsel “non bis in idem”?
    • Wordt de tuchtprocedure automatisch geschorst wanneer er ook een strafonderzoek loopt?
    • Ik word op strafgebied vrijgesproken, maar kreeg voor dezelfde feiten wel een tuchtsanctie opgelegd? Kan ik alsnog iets ondernemen?
    • Ik werd door de tuchtonderzoeker in het kader van het tuchtonderzoek niet gehoord. Is dit een miskenning van mijn rechten van verdediging of van mijn hoorrecht?
    • Is de overheid verplicht mij voorafgaandelijk een voorstel van tuchtsanctie mee te delen?
    • Is de tuchtoverheid verplicht mij te horen?
    • Is de tuchtoverheid verplicht de tuchtbeslissing te motiveren?
    • Kan ik bestuurlijk beroep instellen tegen een negatieve evaluatiebeoordeling? Zijn evaluatiebesluiten vatbaar voor een vernietigingsberoep bij de Raad van State?
    • Kunnen feiten die aanleiding hebben gegeven tot een tuchtsanctie opnieuw in rekening gebracht worden bij een evaluatiebeslissing?

Algemeen bestuursrecht

Onder het begrip bestuursrecht kan het geheel van rechtsregels begrepen worden die verband houden met de organisatie, de bevoegdheden en de werking van besturen.
Het decreet Lokaal Bestuur (DLB) omvat bijvoorbeeld alle organieke regels over de gemeenten (zoals regels over het bestuur van gemeenten, de onderscheiden bevoegdheden van de gemeentelijke organen, de werking van het bestuur, toezicht op het bestuur, enz.) en openbare centra voor maatschappelijk welzijn, evenals regels over intergemeentelijke samenwerking. De Nieuwe Gemeentewet voorziet daarnaast nog in een reeks bevoegdheden van gemeenten en burgemeester.
Het Bestuursdecreet bevat dan weer de regels over de toegang tot bestuursdocumenten, hergebruik van overheidsinformatie en verdere regelgeving m.b.t. de communicatie tussen overheid en burgers.

Meest gestelde vragen

    • Welke bevoegdheden heeft een burgemeester? Kan een burgmeester een inrichting omwille van overlast sluiten?
    • Welke bevoegdheden heeft de gemeenteraad?
    • Wordt er bestuurlijk toezicht uitgeoefend op besluiten van lokale en provinciale besturen? Kan ik bij de toezichthoudende instantie klacht indienen? Welke termijn moet ik in acht nemen?
    • Kan ik tegen een beslissing van de toezichthoudende overheid vernietigingsberoep instellen bij de Raad van State? Geldt dit voor alle beslissingen van de toezichthoudende overheid?
    • Heb ik recht om bepaalde informatie of bestuursdocumenten (contracten, vergunningen, notulen van vergaderingen, …) op te vragen bij de overheid? Hoe doe ik dit? Op welke gronden kan de overheid weigeren?
    • Kan ik beroep instellen tegen een beslissing tot weigering van aflevering van bepaalde bestuursdocumenten?
    • Ik word geconfronteerd met een onterechte overheidsbeslissing. Kan ik dit altijd voorleggen aan een hogere instantie?

Gemeentewegen

Over het Belgisch grondgebied loopt een uitgebreid wegennet, bestaande uit autosnelwegen, gewestwegen (beheerd door het gewest) en gemeentewegen (beheerd door de gemeente).
Het Decreet van 03 mei 2019 houdende de gemeentewegen (Gemeentewegendecreet) omvat alle regels voor de aanleg, wijziging, verplaatsing en opheffing van gemeentewegen. Een gemeenteweg wordt in het decreet omschreven als “een openbare weg die onder het rechtstreekse en onmiddellijke beheer van de gemeente valt, ongeacht de eigenaar van de grond” en behoort tot de bevoegdheid van de gemeenteraad. Wanneer de aanleg, wijziging, verplaatsing en opheffing zich voordoet n.a.v. een planningsprocedure of een omgevingsvergunningsaanvraag wordt de beslissing over de wegen in deze procedures geïntegreerd. Sneller dan u denkt wordt u in het kader van een omgevingsvergunningsaanvraag geconfronteerd met wegen: de aanleg van een nieuwe weg, een bestaande gemeenteweg (buurtweg) die over uw eigendom loopt op de plek waar u wenst te bouwen of een ruimtelijk uitvoeringsplan dat op uw eigendom een tracé heeft aangeduid voor een trage wegverbinding. U informeert zich dan ook best vooraf, zodat u van in het begin de juiste keuzes maakt.

Meest gestelde vragen

    • Er loopt een buurtweg over mijn eigendom. Kan ik vragen om deze te verplaatsen of zelfs af te schaffen?
    • Mijn omgevingsvergunningaanvraag gaat gepaard met de aanleg van een nieuwe openbare weg. Welke gevolgen heeft dit? Wat als de gemeenteraad de beslissing over de wegenis weigert? Wordt mijn vergunning dan ook geweigerd?
    • Wat maakt dat een weg openbaar is? Is het van belang wie eigenaar is van de grond?
    • Hoe wordt het privaat/openbaar karakter van een weg bepaald?
    • Welk orgaan binnen de gemeente is bevoegd voor de aanleg, wijziging, verplaatsing en opheffing van wegen?
    • Wanneer is een beslissing van de gemeenteraad noodzakelijk?
    • Wat is het verschil tussen een private weg en een openbare weg?

Dierenbescherming en dierenwelzijn

De dierenwelzijnsregelgeving is onder invloed van Europese regelgeving sterk geëvolueerd. Dit kan leiden tot vergaande maatregelen en/of sancties voor eigenaars, fokkers, kwekers en handelaars.

Meest gestelde vragen

    • Wie kan een overtreding inzake dierenwelzijn vaststellen?
    • Mijn dieren werden in beslag genomen op basis van enkele processen-verbaal van de inspectie dierenwelzijn en vervolgens toegewezen aan een opvangcentrum/asiel. Bij welke instantie kan ik hiertegen opkomen?
    • De kosten van inbeslagname van mijn dieren worden mij aangerekend. Is dit wettelijk?

Politiemaatregelen, administratieve sancties en GAS-boetes

Steden en gemeenten beschikken over verschillende instrumenten om de openbare orde te verzekeren zonder (voorafgaande) tussenkomst van de rechter. Zo kan de burgemeester politiemaatregelen nemen om de openbare rust, veiligheid en gezondheid te vrijwaren of te herstellen. Denk aan de inbeslagname van gevaarlijke goederen of het plaatsen van een veiligheidsperimeter rondom een woning die op instorten staat.
Daarnaast kunnen lokale besturen reglementen uitvaardigen waarvan overtredingen gesanctioneerd worden met gemeentelijke administratieve sancties zoals bv. GAS-boetes. Worden doorgaans geviseerd: sluikstorten, wildplassen, graffiti spuiten en lawaaihinder.
Meent u dat de gemeente een onterechte maatregel heeft genomen, dan kan u daartegen beroep aantekenen bij de rechter. Ons kantoor heeft een ruime ervaring in dit opzicht en staat particulieren graag bij in procedures ten overstaan van de Raad van State en de gewone rechtbanken.

Meest gestelde vragen

    • De gemeente heeft mij aangeschreven en stelt dat ik een reglement heb geschonden. Deze brief is echter niet ondertekend. Is de GAS-boete nog geldig?
    • Heb ik het recht om het dossier in te zien vooraleer de maatregel wordt opgelegd? Heb ik het recht om opmerkingen te formuleren?
    • Moet de gemeente mij horen vooraleer zij overgaat tot de oplegging van een politiemaatregel of een administraties sanctie? Moet deze beslissing verplicht gemotiveerd zijn en moet deze in verhouding staan tot de overtreding?
    • Kan ik om een bemiddeling vragen in plaats van een GAS-boete?
    • Bij welke instantie kan ik beroep aantekenen tegen de GAS-boete?
    • Moet een GAS-boete binnen een bepaalde termijn opgelegd worden?
    • Welke bevoegdheden hebben steden en gemeenten inzake handhaving?

Wij staan u bij met straf advies

  • Wim Mertens - Gespecialiseerd in Administratief recht en Bestuurs- en Omgevingsrecht<br>wim.mertens@gevaco.be
  • Sarah Houben - Gespecialiseerd in Bestuurs- en Omgevingsrecht<br>sarah.houben@gevaco.be
  • Philippe Dreesen - Gespecialiseerd in Bestuurs- en Omgevingsrecht<br>philippe.dreesen@gevaco.be
  • Stefano Geebelen - Gespecialiseerd in Bestuurs- en Omgevingsrecht<br>stefano.geebelen@gevaco.be
  • Kilian Stulens - Gespecialiseerd in Bestuurs- en Omgevingsrecht<br>Kilian.Stulens@gevaco.be
  • Lars Motmans - Gespecialiseerd in Bestuurs- en Omgevingsrecht<br>lars.motmans@gevaco.be

© 2021 Gevaco advocaten – advocatenkantoor te Beringen